Türkiye’de Bal, Balcılık ve Anzer Balı

Türkiye’de arıcılık her bölgede gerçekleştirilen geleneksel faaliyetler arasında yer alır. Günümüzde Türkiye’nin bütün illerinde balcılık faaliyetleri sürdürülür. Karadeniz, Akdeniz ve Ege Bölgelerinde bal üretimi oldukça fazladır. Türkiye’de bal üretiminin yarısı bu bölgelerde gerçekleştirilir. Türkiye 4 milyondan fazla kovan sayısı ile dünyada bal üretiminde ikinci sırada yer alır. Bu nedenle hem bal üretimi hem de kovan varlığı açısından dünyada önemli bir yere sahiptir.

Türkiye’de 35 bin civarında insan arıcılık işlemleri ile ilgilenir. Bunun yanında Türkiye’de yıllık bal üretimi yaklaşık 66 bin ton kadardır. Bir kovandan elde edilen bal verimi ise 20 kg kadar olur. Ancak Türkiye’de arıcılık faaliyetlerinden elde edilen verim yeterli düzeyde değildir. Bakım eksiklikleri, teknik bilgide yetersizlik, ana arı üretiminin eksik kalması gibi durumlar nedeniyle bal üretimi de istenen düzeyde olmamaktadır.

Bal Üretimi Nasıl Gerçekleştirilir?

Bal çiçeklerde nektar isimli ve hafif tatlı olan sıvılardan elde edilir. Arılar çiçeklerden nektar toplar. Sonrasında bu nektarlar çeşitli enzimler ile birleştiğinde bal elde edilir. Bak içerisinde çeşitli;

• Vitamin
• Mineral
• Makro besleyiciler
• Mikro besleyiciler
• Prebiyotik
• Probiyotik yer alır.

Arılar vücutlarında bu sıvıyı dönüştürdükten sonra kovanlarda bulunan peteklere balı boşaltma işlemini gerçekleştirirler.

Arılar balları kovanlara ekledikten sonra petek ile kapatma işlemini gerçekleştirirler. Bu şekilde bal üretimi sağlanır. Bal içerisinde çeşitli enzimler, mineral ve vitamin yer alır. Bu madde mideyi kaplayarak midenin çeşitli spazmlardan korunmasına yardımcı olur. Bunun yanında gastrointestinal sistemlerin üzerinde de olumlu etkileri vardır.

Balın cilt üzerinde de olumlu etkileri bulunmasından dolayı bu madde kozmetik alanında da sıklıkla kullanılır. Yara izlerinin hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlaması nedeniyle yüzyıllarca sağlık sektöründe de kullanılan bir madde olmuştur. Gün içinde birkaç kaşık bal tüketiminin insan sağlığına pek çok olumlu etkisi bulunur.

Türkiye’de Bal Üretimi Nasıldır?

Türkiye’de bal üretimi oldukça fazla olarak gerçekleştirilir. Her yıl bal üretimi çeşitli oranlarda artarak devam eder. Türkiye’de en fazla bal üretimi gerçekleştirilen şehirler ise Muğla, Adana ve Ordu’dur. Ülkemizde bal üretimleri çoğunlukla engebeli alanlarda yapılır. Ordu bal üretiminde birinci sırada yer alan şehirdir. Bu şehri sırasıyla Muğla ve Adana takip eder. Türkiye’de en az bal üretimi Kilis, Kırşehir ve Nevşehir’de gerçekleşir. Türkiye’ye özgü olan Anzer balı ise Rize’de üretilir.

Türkiye’de dört mevsim net bir şekilde yaşanır. Farklı ekolojik koşullara uyum sağlayan arılarımızın yanında nektar ve polen sağlayan zengin floral kaynaklar da vardır. Türkiye’de pek çok bitki çeşidi vardır. Bunun yanında bu bitkilerin büyük kısmı endemik olma özelliğine sahiptir. Bu da Türkiye’de arıcılığın gelişme göstermesine katkı sağlayan bir durumdur. Ayçiçeği, çam, turunçgiller, pamuk, kekik, kestane, adaçayı, yabani bitkiler, geven gibi çeşitli bitkiler arıcılık için elverişlidir.

Bölgelerin farklı çevre koşullarının olması çiçeklenme dönemlerinin de farklı olmasına neden olur. Bu nedenle daha fazla bal üretimi yapmak isteyen arıcılar göçer arıcılık yapmayı tercih eder. Göçer arıcılar genelde kışları kıyılarda bulunur. Bahar aylarında ise Türkiye’de farklı bölgelere dağılırlar.

Türkiye’de Üretilen Bal Çeşitleri Nelerdir?

Türkiye’de en fazla üretilen bal çeşidi çiçek balıdır. Çiçekli bitkilerin yaprak ve gövde gibi çeşitli bölgelerinden toplanan nektarlar arılar tarafından bala dönüştürülür. Arılar nektar toplarken sadece bir çiçeği ya da birden fazla çiçeği ziyaret edebilir. Çiçek balları tek çiçekli ve çok çiçekli olmak üzere iki çeşittir. Tek çiçekli ballarda genelde çiçek ismi kullanılır.

• Portakal çiçeği balı
• Lavanta balı
• Kestane balı
• Keçiboynuzu balı, limon çiçeği balı tek çiçekli ballara örnek verilebilir.

Çok çiçekli ballar genelde rakımın yüksek olduğu yaylalarda yetiştirilen ballardır.

Türkiye’de Anzer Balı Üretimi

Anzer balı yalnızca Türkiye’de üretilebilen bir bal türüdür. Bu bal sadece Rize’nin Anzer yaylasında üretilir. Burada dünyada eşi benzeri bulunmayan çiçek flora örtüsü bulunur. Anzer yaylasında 450-500 çiçek çeşidi bulunmasının yanında bunların 80-90 tanesi ise endemik tür olma özelliğini taşır. Anzer balının insan sağlığına pek çok faydası olması nedeniyle tüm dünyada oldukça ünlü olan bir bal türüdür.

Anzer balı üretimi Haziran ayının ilk haftasında başlar ve Ağustos ayının son haftalarında biter. İklim şartlarına bağlı olarak Ağustos ayında Anzer balının hasat işlemi gerçekleştirilir. Hava şartlarının etkisine bağlı olarak her yıl elde edilen Anzer balı miktarlarında değişiklik olabilir. Anzer balının çok az üretildiği ya da hiç elde edilemediği dönemler de olabilir.

Anzer yaylasında ağaç bulunmaması sebebiyle bu balın üretiminde sadece endemik çiçeklerin polenleri kullanılır. Bu çiçeklerin dışında herhangi bir polen kullanılması durumunda bu bal Anzer balı olmayacaktır. Bu nedenle Anzer balının gerçekliğinin tespit edilmesi adına polen analizi işlemlerinin gerçekleştirilmesi önemli bir konudur.

Anzer balı üretiminde şeker ya da farklı katkı maddeleri kullanılmaz. Bunun yanında bu balın imalatında ısıl işlem kullanılması gibi bir durum da söz konusu değildir. Sıcaklıkların 40 derece üzerine çıkması bal içerisinde yer alan enzimlerin ve polenlerin işlevlerini yitirmesine neden olur. Bu nedenle hasat işlemlerinde soğuk sağım yöntemlerinin kullanılması önemli bir konudur. Anzer balı normal kahvaltıda tüketilen çiçek balı gibi düşünülmemelidir. Sitemizde ki diğer yazı ve içeriklerden anzer balı ile ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz. Bal ile Hazırlanan Lezzetler yazımızı okumanızı öneririz.